2018ko urtarrilaren 16tik martxoaren 18ra
Humedecen las cuerdas para no romperlas
Por muy colgado que esté de un jirón de lienzo, no dejaré de manchar esas trampas con los iconos textiles que recorren la calle hasta tu «amantel». Y es así mi local araña Amarta, con sus coloquios de hilo envidiables entre patita y patita, en su equilibrio que no necesita fin porque ya no vive en un cuento ceremonial. Vive como una diosa en todas nuestras fábulas para BIGMASTER.
José Lastra Fuentecilla
… creo que está por encima de la rutina, de la vida cotidiana. Tiene algo de excepcional. Y también es una forma de conocimiento, de comunicación y, por qué no, de vida.
Adelaida García Morales
Marta Zelaiaren erakusketa honek bizi-errealitate bat erakusten digu, artista-alabarena hain zuzen ere. Ikusten ari garen Sokatira 2014-2017 tapiza familia-inguruan sortutako artelana erabiltzen duen eta aurretiaz bere emaitza plastikoa bere gain hartzen duen prozesu-estrategiaren emaitza da. Gurasoek obraren prozesuan lan egiten dute Martari bere lana egiten laguntzean.
Sokatira lan handia orain dela hiru urte planteatu zen San Jenaro egunean. Beraz, Napoles hirian santuaren odolaren anpoila likidotzen ikusten dauden bitartean, Aranbaltzan soka bat tenkatzen ari dira. Ordutik hona, artistak egunero bere gurasoei egin dien bisitetan landu eta bukatu du bere obra. Bere lagunek proiektuaren prozesuaren berriak jaso ditugu mezuen bidez, ikusle ezkutuak gara, eta neurri handi batean erreferenteak. Imajinatzen dut pazientzia asko behar duen lan handi hau egitea inguru hurbilaren barneko akordio isila bihurtu dela. Uste dut Martaren familiak bere proiektua eztabaidaezineko zeregintzat hartu duela. Egiteko beharra.
Marta Zelaia Aranbaltza Eguren Ormaza Eguskiza Abarrategi Udondo Unibaso euskalduna da, etxe berezi batean bizi da, antzinako oilategi batean, eta gainera, bere lorategia zaintzen du eta beste batzuk sortzen ditu. Bere ahalmen artistikoaren luzapen oso garrantzitsu bat. Pozik izendatzen ditu hazten dituen aukeratutako landareen familia, generoa eta espeziea. Baina bere lore-bilduma handitik nire gogokoena oraindik ere arbustu heskai xumea da. Urteroko mozketa baino zaintza bereziagorik behar ez duen landarea gainerakoekin bizikidetzan dago, zoragarrien lursaila mugatzen duten idi-bizkarrak bezala. Martaren testuinguruko xehetasun hauek aipatu ditut egunero amaren etxera egiten duen ibilbidea kokatzeko. Hala, bere sormen eta bizi-prozesuko eguneroko zenbait erreferente gogora ekartzen ditut.
Finkaren erdialdean, etxe handian, igarotzen du gaua tapizak, eta horixe da hain zuzen ere etxeko bilera goraipatzeko ideia eta aitzakia egokia. Eszenografia magikoki ohituraz betea da, aita eta amarekin batera egongelan, toldodun balkoia, lehortzen dauden piper txorizeroak eta kontsumitzen eta denbora markatzen ari diren kandelak. Carlos Fernández Gasulla, Martaren bikotea eta bere obraren pertsonaia nagusia da, eta hala, eszena hori 2015eko Performance deituriko koadroan irudikatu du; azken horrek tapiz handiari laguntzen dio eta tapiza erregistratzen du. Artelanak orduak modu analogikoan dokumentatzen eta zehazten ditu. Lan honi esker etxeko ingurua eta inguru artistikoa partekatzen ditugu. Martarena bezalako lan bat, eta une honetan, ezin da bakarrik argazkigintzan oinarritu. Enpresaren tamainako baliokide dokumentala behar du proiektuak. Punteria handiarekin Sokatira proiektuaren barne sartu du bere kidea, eta azken honek gorteko margolana egin du, ispiluko autorretratu eta guzti.
Ia-ia 1:1 eskalako mapa borgianoa bailitzan, koadroak kalamukia nola zabaltzen eta lantzen den erakusten du. Tapiza jasotzen duen eta pintura erakusten ez duen irudiak ekintza koreografikoa izan litekeena osatzen du: simetria bitxia da, bost pertsonaia elkarrekin lehian ari dira sokari tiraka. Multzoak oso sinplea eta ere berean eraginkortasunez betirakoa den metafora eskaintzen du. Artea bere egitura deskubritzeko objektuari eta gertakariari lotzen den bitartean, mitoa egitura batetik abiatzen da objektua eta gertakaria eraikitzeko. Artelana sortzeko hiru urteetan zehar, eta asperkizunak eta neke itsuak protagonistei bizi-ikonografia borratu ahal izan aurretik, tapizak zalantzarik gabeko karga existentziala, zorrotza eta zehatza izan zuen. Ispiluko kristalaren irribarrea. Baina jokoaren arauak une horretan adostu ziren: sokaren jokoaren irudi handiko pixel-tesel guztiak josiz okupatzea. Pazientziarekin eta jarraikitasunarekin, tapiz handi baten artista-alaba-ehulea, gorabeherekin, etxeko errutinaren lauza asaldatuetan. Artelekuko Ángel Bados-en eta Txomin Badiola-ren tailerretan egiten hasi zen xehetasunezko marrazkiak teseletan bihurtu dira, sokaren erraldoia irudikatzen dutenak hain zuzen ere. Bertan bere burua antzemanez.
Hainbat eta hainbat artistek orain dela urte batzuk ehundu, brodatu eta josi egin zuten beraien generoa aldarrikatzeko. Haria eta jostorratza ekintza-ikurtzat erabili zuten. Tradizioz emakumearekin lotutako teknikak bereziki erakarri zituen emakume artista gazteak. Identitatea ekintza teknikoan zalantzan jartzen zuen ikonografia sortu zuen. Jorratutako gaiak gorputza, abilezia, identitatea edo erretratua izan ziren besteak beste. Ia beti nabarmenki traketsak ziren hausnarketetan oinarrituz egindakoak, baina jostorratz bat hariztatzeko antzinako ekintzaren ezaugarrietan oinarritutako baliabide eraginkor erretorikoekin. Sokatirari dagokionez, isilik eta ondo brodatzen duen trebetasun propioarekin transmititzen du mezua Marta Zelaiak. Gauza guztien gainetik, ehungintza lan handiak Fernández Gasullak deskribatutako aretoa okupatzea ahalbidetzen du. Martak ez du bisitarik egiten, Martak misio bat gauzatzen du.
José Luis Vicario
Argazkiak © Elssie Ansareo
