2017ko azaroaren 08tik 2018ko urtarrilaren 14ra
Ze morena zauden / Qué morena estás deritzo ‘Barriek’ programaren barruan 2017ko azaroaren 8tik 2018ko urtarrilaren 14ra arte Rekalde aretoan ikusi ahal izango dugun Damaris Panen erakusketari. Erakustaldi honetan, artistaren margolanik berrienak ikusiko ditugu, hots, urtebetetik gorako lanaren emaitza den formatu handiko obra bat eta tamaina ertaineko beste pieza batzuk. Horietan guztietan, pinturaren beraren gaia agertzen zaigu: materiazkoa, eskuzkoa, gorputzezkoa dena, ikusizkoaren menpean ez dagoena. Haren kasuan, pinturak nolabaiteko eskultura-ukitua hartzen du, eraikuntza arloa jorratzen duen margolanari esker. Pintatzen denak ez du bestelako esanahirik, haren balioa ez datza hartaz esan daitekeen ezertan, pintura bera baita esangura duena. Haren aburuz, jakintzarako eta afekturako bidea da pintura, pinturaz besteko gainerako gauza ororekiko topaketez akuilatua. Diferentziak, bitxitasunak, tolesturak, pitzadurak, normala dena, egunerokoa dena, gogaikarria dena, berdina dena.
Erakusketa argitzen duen testuak izenburuan agertzen den ideia garatzen du eta izenburu hori eta erakusgai dagoen lana elkarlotzen ditu. Arte-jardunbidean gauzen xedeak aldarazi beharretik abiatzen da, eta ondoren, gure larruazalen kolorea aldatzearen gaineko elkarrizketa jorratzen du. Ze morena zauden esamolde arrunta da, hutsala, esaera soila, aldi baterako agurtzeko ere erabiltzen duguna; baina, haren azalekotasuna edo izaera epidermikoa gorabehera, aldi berean adierazmolde sakona ere bada, ia filosofikoa: pertsona batek beste pertsona bati ‘ze morena zauden’ esaten dio = zu ez zara benetan halakoa = zu laster ez zara halakoa izango = zu orain behin-behineko egoera iragankorrean zaude = Izatea edo Egotea. Beste modu batekoa izan daiteke, eta bada, dena.
Damaris Panek (Mallabia, 1983) Arte Ederren arloko ikasketak egin zituen Euskal Herriko Unibertsitatean eta Berlingo KHBn. 2014. urtean, artearen funts diren baloreen desbideraketari eta anomaliari buruzko doktore-tesia defendatu zuen, Lo Bueno, Lo Bello, Lo Berdadero izenburupean. Egunera arte, Bilbon duen tailerrean ekoizten ditu bere arte-lanak, eta, horrezaz gainera, irakasle jarduten du Leioako Arte Ederren Fakultatearen Pintura Departamentuan.
ZE MORENA ZAUDEN / QUÉ MORENA ESTÁS
Destinoak aldatu, ondo itxita aurpegia eta atea irekita, beti pasatzen den bezala, ez dakizulako pasatzen beste modu batera. Eguzkiaren eta gizakiaren arteko brise-soleil bat argia dena ilun egiteko eta iluna dena argi. Zu heldu ezean ni ez nago. Nire bakardadeak dira zurekin partekatu nahi ditudanak, baina beharrezkoa da, esaten didazu, mirari bat, zuk zeure burua haien artean aurkitzeko. Euria handia da edo txikia da. Loarina. Panazko pantaloidun pan ametsa. Lehen zuloa, lehenengo harriagatik: hau kentzeagatik edo ez jartzeagatik.
Neska itsusi eder batek zilarrezko papera jaten du hondartzan. Gazte bular garai eta puztu berria sabelaldea. Aho barruan hezea. Betaurreko handiak eta asiatua begitartea. Politak dira alderantziz lupatzen diren begiak. Ahozgora agertzen da gizon bat bizkar zeru urdin siena tostada eta soin muino mendi kizkurra.
Gorri ari naiz kiskaltzen.
17a dator 18aren ostean eta G ondoren dator F. Eta 7a da F bat eta 8a G bat. Zenbakiak 1 2 3 6 8 9 4 5 7. Oker daude I eta J letrak beren lekuetan. Hobe da A B C D E G I J F H K L eta Guadalajara Andaluzian. Emakumea gizonaren berdina da ez delako.
Esan hiru hitzetan zertarako duen zapi batek ile usaina.
Txistea bururatzen da leku honen inguruko beste leku baten inguruko leku batean. Beharrezkoa dena ez dago inoiz bere lekuan. Ez bere momentuan.
Baina ez du inporta zein den denbora datorrela norbait ze morena zauden esatera:
Hori da hori kolorea - Ze morena zauden
Ba kendu zait jada - Ikusi behar ninduzun duela egun batzuk - Eta ez pentsa ez dut ia eguzkirik hartu
Niri erraz hartzen dit - Baina berehala doa
Eta berari gehiago - Konparatu - Begira bere besoa
Eskerrik asko - Baina nire azala berez da morenoa
Eta beltz jartzen da
Baina zer axola dio
Azúcar moreno la luna de miel te ha sentado bien
Tu piel morena sobre la arena, nadas igual que una sirena.
Tu pelo suelto moldea el viento, cuando te miro me pongo contento
Y si miro al horizonte puedo ver cómo las olas pelean por tocar tu piel
Y si miro al horizonte puedo ver cómo las olas pelean por tocar tu piel
Fin
Damaris Pan
